‏الهی اكرام

 

قرآنى ‏تعلیماتلر - ۲٨ -

 

 

یاقینلق

 

چولدن گلن بر بدوی رسول الله  صلى الله علیه ‏و ‏سلمه ‏شویلە صوردی:

 

''– ربمز بزە ‏یاقین میدر؟ ‏یاقین ‏ایسە اوڭا ‏ایچدن ‏سسسزجە یالوارالم. ‏یوقسە اوزاق میدر؟ أویلەیسە اوڭا ‏یوكسك ‏سسلە ندا ‏ایدەلم.''

 

بو ‏سؤالە جواب اولارق ‏الله ‏تعالی، شو آیت كریمەیی انزال بویوردی: 

 

وَاِذَا سَاَلَكَ عِبَاد۪ي عَنّ۪ي فَاِنّ۪ي قَر۪يبٌۜ اُج۪يبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ اِذَا دَعَانِۙ فَلْيَسْتَج۪يبُوا ل۪ي وَلْيُؤْمِنُوا ب۪ي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ

 

''(‏ای ‏حبیبم!) قوللرم ‏سڭا بنی صوردیغندە (‏سن قوللرمە سویلە): 

• بن چوق ‏یاقینم. 

• بڭا دعا ایتدكلری ‏وقت، دعا ایدنڭ دیلگنە ‏قارشیلق ویررم. 

او حالدە (قوللرم دە) بنم دعوتیمە اویسونلر (‏شریعتی ‏تقوا ‏ایلە ‏یاشاسینلر) ‏و بڭا (عشق ‏ایلە) ‏اینانسینلر ‏كە ‏طوغری ‏یولی بولسونلر.'' (البقرە، ۱٨٦، [ ‏طبری، جامع البیان، ٢، ۲۱٥]) 

 

جناب حق، قوللرینە ‏یاقیندر. ‏هیچ بر آراجییە - حاشا - محتاج اولمادن هر قولنە شاە طمارندن داها ‏یاقیندر. ‏زماندن ‏و مكاندن ‏منزە، متعال ‏و یوجەلر ‏یوجەسی اولان ربمز، - ‏نرەدە اولورسەق اولالم - بزملە برابردر. 

 

‏یر یوزیندە ‏میلیارلرجە انسان ‏وار. حسابلرە، رقملرە ‏صیغماز ‏صاییدە ‏سائر مخلوقات ‏وار. داها بیلمدیگمز ‏نیجە عالملر ‏وار. ربمز ‏أویلە ادراك ‏أوتەسی بر قدرت ‏و عظمتە ‏صاحب ‏كە  عینى آندە هر برینڭ دعاسنی ایشیتییور، ‏نیازنە اجابت ایدییور. 

 

انسان بو معظم ‏و ‏یوجە قدرتڭ ادراكندن بیلە عاجزدر: 

 

ادراك ‏معالی بو كوچوك عقلە گركمز، 

‏زیرا بو ترازو بو قدر ‏ثقلتی چكمز !.. 

 

‏ینە دە او عظمت قارشیسندە انسان، ‏تسبیح ‏و ‏تنزیه حالندە شو اعترافدە بولونور: 

 

سُبْحَانَ مَنْ تَحَيَّرَ في صُنْعِهِ الْعُقُولُ

سُبْحَانَ مَنْ بِقُدْرَتِهِ يَعْجِزُ الْفُحُولُ

 

''معظم ‏صنعتی قارشیسندە عقللرڭ ‏حیرتە دوشدیگی ‏اللّٰهی ‏بتون نقصان ‏صفتلردن ‏تنزیه ‏و ‏تسبیح ایدرم! 

‏صوڭسز قدرتی ‏ایلە ادراكلری عاجز بیراقان ‏اللّٰهی ‏بتون نقصان ‏صفتلردن ‏تنزیه ‏و ‏تسبیح ایدرم!'' 

 

جناب حقڭ ‏صوڭسز قدرتی قارشیسندە انسان دە ‏نهایتسز بر شكلدە محتاج ‏و عجز. بو ‏فانی ‏حیات، انسان روحنە اصلا كافی دگل. انسان ‏ایكی جهاندە دە ربنە محتاج. 

 

انسان، 

• ربنە یاقلاشمەیە محتاج... 

• آخرت یولجیلغندە اوڭا دوست اولمەیە محتاج... 

• اونڭ ‏صوڭسز رحمتنە محتاج...

 

جناب حق، محتاج قوللرینڭ دعالرینە اجابت ایدەجگینی ‏مژدەلییور. 

 

‏دیمك ‏كە؛ 

قلبڭ ‏صنعتی، جناب حقە دعا ایدەبیلمە ‏سویەسنە چیقابیلمك. حسن بصری حضرتلری ‏شویلە بویورویور: 

 

''دعالریڭز قبول اولونمەیاجق ‏دیە قورقمییورم. سزڭ دعا ایدەمز ‏حالە گلمەڭزدن ‏اندیشە ایدییورم!'' 

 

چونكە؛ 

ربمزڭ اجابت ‏ایچون بر شرطی ‏وار: 

 

''... او حالدە قوللرم دە بنم دعوتیمە اویسونلر... '' 

 

‏یعنی ‏حیاتڭ هر ‏صفحەسندە، كتاب ‏و ‏سنت ‏أوزرە ‏یاشاسینلر ‏و یاشاتسینلر. ‏ظاهر ‏و باطن ‏بتون ‏الهی ‏تعلیماتلری ‏یرینە گتیرسینلر. ‏ظاهر ‏و باطن ‏بتون حراملردن، كراهتلردن اوزاق طورسونلر: 

 

''... بڭا ‏اینانسینلر ‏كە ‏طوغری ‏یولی بولسونلر.'' 

 

بویلەجە، ‏سبیل رشادە، ‏صراط مستقیمە ‏ارشسینلر. محتشم جنتلرە ‏لایق، مكرم بر ‏قول اولسونلر. ملوث ‏نفسانی آرزولردن قورتولوب،   ‏تر تمیز ‏پیر و ‏پاك قلب ‏سلیم ‏صاحبی اولسونلر. ‏اسفل ‏سافلیندن اوزاقلاشوب، اعلاى عِلّيينە نائل اولسونلر. 

 

بونڭ ‏ایچون؛

‏صراط مستقیمڭ ‏رهبری اولان رسول الله  صلى الله علیه ‏و ‏سلمه اویسونلر. ‏اسوۀ ‏حسنە اولان او ‏فخر كائناتدن ‏اڭ گوزل اخلاقی ‏تحصیل ایتسینلر. 

 

رسول الله ‏ایلە برابرلك

 

‏زیرا او  صلى الله علیه ‏و ‏سلم  بویوردی: 

 

اَلْمَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَبَّ

 

''‏كیشی سودیگی ‏ایلە برابردر.'' (‏بخاری، ‏ادب، ٩٦) 

 

بو ‏مژدەیی ‏طوغری آڭلامەمز ‏ایچون حسن بصری  حضرتلری ‏ایقاظ بویورر: 

 

''‏ای انسانلر! «‏كیشی سودیگی ‏ایلە برابردر.» ‏حدیثینی ‏یاڭلیش آڭلامایڭ! (گوجڭز نسبتندە) ‏صالحلرڭ عمللرینی ایشلەمەدكجە ‏صالحلردن اولامازسڭز. 

‏زیرا ‏یهودی ‏و خرستیانلر، ‏كندیلرنجە ‏پیغمبرلرینی سورلر، ‏فقط اونلر ‏ایلە برابر دگلدرلر.'' (‏غزالی، ‏احیا، ج. ٢، ص. ٤۰۲)

 

جناب حقە ‏یاقینلق دە، رسول الله افندیمزلە برابرلك دە اصلا ‏سادەجە ‏سوز ‏ایلە گرچكلشمز. 

 

بو ‏بویوك هدفلرڭ گرچكلشەبیلمسی ‏ایچون، ‏حیاتلریمزی جناب حقڭ رضاسیلە تأليف ایدەبیلمەمز ‏لازمدر. 

 

ربمزە ‏یاقین اولمق ایستییورسەق حیاتمزی ‏مراقبە ‏ایدەلم: 

 

• ربمزڭ كلامی اولان قرآن ‏كریملە ‏نە قدر ‏یاقینز؟ 

 

• قرآن ‏كریمە خدمتمز ‏وار می، ‏نە قدر؟ 

 

• بالخاصە ‏یاورولریمزی قرآن ‏اقلیمی ‏و اخلاقی ‏أوزرە یتیشدیرییور مییز؟ 

 

• ‏اساس ‏تحصیلڭ قرآن ‏كریم ‏تحصیلی اولدیغینڭ شعور ‏و ادراكی ‏ایچندە مییز؟ 

 

• مسلمانلرڭ دردیلە دردلنییور مییز؟

 

• ‏بتون مخلوقاتی قوشاتاجق بر شفقت ‏و مرحمتە ‏صاحب مییز؟ 

 

• عبادت حیاتمز ناصل؟ 

 

• ‏سجدەلردە جناب حقە ‏یاقینلغی ‏تحصیل ایدەبیلییور مییز؟ 

 

• نمازیمزی رسول الله افندیمزڭ نمازیلە ‏مقایسە ایدەبیلیر مییز؟ 

 

• نمازیمز بزی ‏فحشا ‏و منكردن آلیقویویور می؟ 

 

‏حاصلی؛ 

• ‏كندیمزی حقە آدایابیلییور مییز؟ 

 

‏بتون بو ‏سؤاللردە ‏طلب ایدیلن گوزل ‏قوللق خصلتلرینی ‏تحصیل ایدەبیلمەمز ‏ایچون ربمز ‏ینە بزلرە ‏الهی بر اكرامدە بولونمقدە: 

 

رمضان ‏شریف

 

ربمز؛ ‏ذاتنە دوست اولابیلن، حقە ‏یاقین بر ‏قول اولابیلمەمز ‏ایچون بزلرە معنوی ‏و ‏روحانی بر ‏اقلیم ‏لطف ایدییور. گوندوزندە اوروج ‏و انفاق، ‏گیجەسندە ‏تلاوت، ‏ذكر ‏و ‏سجدەلرلە ‏طولو بر عبادت موسمی. 

 

چیچكلر ‏و ‏میوەلر ناصل بهارە، یشريب ‏میوە ‏ویرەجكلری ‏اقلیملرە محتاج ‏ایسە، مؤمن دە رمضان ‏شریفڭ ‏روحانیت ‏اقلیمنە  ‏أویلە محتاج. 

 

‏زیرا؛ 

انسان اوغلی، دقتی ‏قولای طاغیلان بر ‏وارلقدر. 

 

بو ‏سببلە؛ 

‏تجارت، ‏تحصیل ‏و ‏سپور ‏مسابقەسی ‏گبی ‏دنیوی ‏غایەلر ‏ایچون دخی، قاتیلانلرڭ ‏تمامًا ‏تكثیف اولابیلەجكلری قامپلر ‏ترتیب ایدیلیر، ‏یوغون چالیشمە ‏زمانلری دوزنلنیر. بویلە ‏پروغراملرە قاتیلانلر، هدفە خدمت ایتمەین ‏بتون ‏مشغلەلردن اوزاق ‏طوتولیر. 

 

مثلا مهم قارشیلاشمەلردن ‏أوڭجە ‏سپورجیلر ‏اگلنجەدن، ‏زمانی اسراف ‏ایتمكدن ‏و مقصدە مخالف بسلنمكدن منع ایدیلیرلر. ‏تمامًا موفقیتە یوغونلاشمەلری ‏تأمین ایدیلیر. ‏كندی آرالرندە «اختلاطدن منع» قراری آلینیر. 

 

‏مؤمنڭ قارشیسندە ‏صوڭ نفسلە باشلایان ‏تهلكەلرلە ‏طولو معظم بر ‏ابدیت یولجیلغی ‏واردر.

 

• او ‏زورلی ‏یولڭ ‏تك آزیغی ‏تقوادر. 

 

• او ‏مخاطرەلی ‏یولڭ ‏یگانە ‏رهبری قرآندر، ‏سنتدر. 

 

• او ‏یولڭ ‏قندیللری ‏صالح عمللردر. 

 

• او ‏یولڭ ‏طوزاقلری ‏و مایینلری ‏ایسە گناهلردر، حراملردر، ‏نفسانی آرزولردر. 

 

رمضان ‏شریف، ‏الهی بر اكرام اولارق مؤمنلرە عبادتە ‏تكثیف اولناجق بر آیلق مكمل بر ‏پروغرام حاضرلار. ‏قیمتینی ادراك ایدنلر، او موسمە داها دە ‏أوڭجەسندن حاضرلق یاپارلر.  ‏صوڭرەسندە دە اونی بر ‏صوڭرەكی رمضانە قدر ‏محافظەیە ‏غیرت ایدرلر. 

 

نتەكیم معلا بن ‏فضل ‏رحمة الله علیه ‏شویلە ‏دیر: 

 

''‏سلف صالحین؛ جناب حقە، آلتی آی ‏كندیلرینی رمضانە اولاشدیرمسی ‏ایچون دعا ایدرلردی. ‏گری قالان آلتی آیدە دە ادراك ایتدكلری رمضانی قبول بویورمسی ‏ایچون دعا ایدرلردی.'' (قوام السنة، الترغيب والترهیب، ٢، ۳٥٤) 

 

‏روایتلرە ‏گورە اونلر ‏شویلە دعا ایدرلردی: 

 

''‏اللهم!.. رمضان ‏شریف گلدی، بزی رحمت ‏گولگەسی آلتنە آلدی. اونی بزە ‏سلامتلە قاووشدیر، بزی او مبارك آیدە ‏سلامتدە أیلە ‏و اونی بزدن قبول بویور! 

 

‏صبرلە ‏و ‏ثوابنی ‏یالڭزجە ربمزدن اومارق؛ اونڭ گوندوزنی اوروجلە، ‏گیجەسنی ‏قیاملە ‏احیا ایدەبیلمەمزی ‏نصیب أیلە. 

 

بو مبارك آیدە؛ بزە عبادت ‏ایچون جدیت، ‏غیرت، قوت ‏و ‏دینچلك ‏لطف أیلە!.. بیققینلقدن، گوشكلكدن، ‏تنبللكدن ‏و ‏اویوشوقلقدن ‏محافظە بویور! 

 

بزی ‏قدر ‏گیجەسنی ‏احیا ایدەبیلمەیە موفق أیلە ‏و اونی بزم ‏ایچون بیڭ آیدن ‏خیرلی أیلە!'' (طبرانی، الدعا، ص. ۱۲۲٧) 

 

‏قدر ‏گیجەسندە بزە ‏ایكی مهم درس ‏و حكمت ‏واردر: 

 

برنجیسی، ‏اللهڭ حضرت ‏پیغمبرە ویردیگی ‏بویوك دگردر. 

 

‏ایكنجیسی، جناب حقڭ ‏امت ‏محمدە ‏نە قدر جومرد ‏و مرحمت ‏صاحبی اولدیغی ‏حقیقتیدر. 

 

كذا حضرت ‏عمر رضی الله عنه رمضان ‏شریفی؛ 

 

''– ای گناهلریمزی تمیزلەین آی! خوش گلدڭ!'' ‏دیەرك قارشیلاردی. 

 

او ‏صالح ‏ذاتلر؛ بو مبارك آیڭ ‏قیمتینڭ بیلینمەمسندن، اسراف ایدیلمسندن ‏ایسە شدتلە ‏صاقیندیررلردی. 

 

حسن بصری ‏رحمة اللهی علیه  بر رمضان گونی، ‏سسلی بر شكلدە گولن بر طوپلیلغڭ یانندن گچدی. اونلری ‏شویلە ‏ایقاظ ‏ایتدی: 

 

'' ‏طوغریسی ‏الله  عز ‏و جل  رمضان آیينی مخلوقاتی ‏ایچون بر یاریش میدانی أگلەمشدر. انسانلر اوندە ‏اللهە عبادت ‏ایچون بربرلریلە یاریشیرلر. بر ‏طوپلیلق بو یاریشدە گچمش ‏و قازانمشدر. بر باشقە ‏طوپلیلق ‏ایسە ‏گری قالمش ‏و خسرانە اوغرامشدر. 

 

‏اوڭا گچنلرڭ قازاندیغی، غائب ایدنلرڭ ‏ایسە خسرانە اوغرادیغی بر گوندە اوینایوب گولن ‏كیمسەیە ‏نە قدر دە ‏حیرت ایدرم!'' 

 

رمضان ‏شریفە بدنا، قلباً ‏و ‏روحًا حاضرلانملییز. اونی ‏احیا ‏ایچون ‏ادا ایدەجگمز عبادتلری بر بر ‏تفكر ایتملی ‏و معنوی ‏قوامنی ‏یوكسلتمك ‏ایچون ‏غیرت ‏صرف ایتملییز. 

 

رمضان ‏شریف، بالخاصە اوروج موسمی. 

 

ناصل بر اوروج؟ 

 

اوروج؛ ‏معدەیە ‏و ‏نفسانی آرزولرە ‏قارشی بر ‏صبر ‏و ‏ارادە ‏تعلیمیدر. 

 

رمضان اوروجی، بر آی بوینجە ‏ریاضت حالی یاشانارق؛ 

 

• جسمانی ‏و ‏نفسانی ‏دویغولرڭ ضعیفلاتیلمسی، 

 

• ‏روحانیتڭ قوتلنمسی، 

 

• نعمتلرە ‏شكرڭ ادراك ایدیلمسی، 

 

• عجزیتمزڭ، ‏هیچلگمزڭ حس ایدیلمسی، 

 

• قلبڭ رقت قزانمەسی، 

 

• مخلوقاتە مرحمتڭ آرتمسی، 

 

• محتاجلرڭ حالینڭ بر ‏نبذە ادراك ایدیلمسیدر. 

 

حضرت مولانا؛ ‏شویلە ‏دیر: 

 

''رمضان گلدی؛ آرتیق مادی ‏ییەجكلردن ‏الڭی چك ‏كە، گوكدن معنوی رزقلر گلسین. بو آی، گوڭل ‏سفرەسنڭ قورولدیغی آیدر. گوڭلڭ، بدنڭ خطالرندن قورتولدیغی آیدر. گوڭللرڭ عشق ‏و ‏ایمان ‏ایلە طولدیغی آیدر.'' 

 

''‏تنی آشیری بسلەیوب گلیشدیرمەیە باقمە ! چونكە او، ‏صوڭندە طوپراغە ‏ویریلەجك بر قرباندر. ‏سن، اصل گوڭلنی بسلەمەیە باق ! یوجەلرە گیدەجك ‏و شرفلنەجك اولان اودر.'' ( مثنوی) 

 

أویلەیسە؛ 

افطار ‏و ‏سحور ‏وقتلرندە طیقا باصە ‏یمك یمەنڭ دە اوروجڭ ‏اساس ‏غایەسی اولان ‏ریاضت ‏و نفسڭ آرزولریلە ‏مجاهدە ‏سریڭە موافق اولمادیغی آڭلاشیلیر. 

 

قالدی ‏كە اوروج بوندن عبارت دە دگلدر. 

 

گرچك اوروج، اوروجڭ باطننی ‏یاشامقدر. ‏اگر باطنی یاشانمازسە، اوروج قورو بر آچلقدن عبارت قالیر: 

 

پیغمبریمز صلى الله علیه ‏و ‏سلم ایقاظ بویورویور: 

 

'' ‏كیم ‏یالان قونوشمەیی ‏و ‏یالان طولانلە ‏ایش یاپمەیی ‏ترك ایتمزسە؛ ‏اللهڭ، او ‏كیمسەنڭ یمەسنی ‏و ایچمەسنی بیراقمەسنە ‏احتیاجی ‏یوقدر.'' (‏بخاری، ‏صوم، ٨)

 

''‏نیجە اوروج طوتانلر ‏واردر ‏كە، اوروجندن ‏كندیسنە قورو بر آچلقدن باشقە بر ‏شئ قالماز!..'' (ابن ماجە، ‏صیام، ۲۱) 

 

حضرت ‏عمر بویورر: 

 

''اوروج،( ‏سادەجە) ‏یمكدن ‏ایچمكدن ‏كسیلمك دگلدر. اصل اوروج؛ ‏یالان، باطل، بوش ‏سوز ‏و ‏یمیندن( اوزاق طورمق) ‏در.''

 

جابر رضی الله عنه دە ‏شویلە ‏نصیحت ‏ایدر: 

 

''اوروج ‏طوتدیغڭ ‏زمان؛ قولاغڭ، گوزڭ ‏و ‏دیلڭ دە حراملرە ‏و ‏یالانە ‏قارشی اوروجلی اولسون. خدمتینی یاپانلرە ‏اذیتی دە ‏ترك ‏ایت. ‏أوزرندە بر ‏وقار ‏و ‏سكینت( حضور) اولسون. اوروجلی  اولدیغڭ گون ‏ایلە اولمدیغڭ گون بر اولماسین! (اوروجڭ ‏روحانیتی ‏أوزرینە یانسیسین !)'' (ابن ‏ابی ‏شیبە، مصنف، ٢، ٤۲۲، ه: ۳٦٤٦) 

 

‏یعنی؛ 

اوروجلی ‏ایكن آغزە بر ‏شئ ‏گیرمەمەسنە دقت ایدیلدیگی ‏گبی؛ 

 

• آغیزدن دە ‏یاڭلیش بر ‏سوزڭ چیقمامەسنە، 

 

• گوزلرڭ بر ‏شیطان ‏ویترینینی سیر ایتمەمسنە، 

 

• قولاقلرڭ كوتو ‏و چركین شیلر دیڭلەمەمەسنە ‏و

 

• گوڭلڭ، قلب ‏سلیمە ‏یاقیشمایاجق ‏دویغو ‏و ‏نیتلرلە كیرلتیلمەمەسنە دقت ‏ایتمك گركیر.

 

بر دە؛ 

 

‏غیبتدن آتشدن ‏قاچار ‏گبی قاچمەلیدر. 

 

بو ‏حقیقتلر، ‏اساسًا اوروج دگلكن دە ‏رعایت ایدیلمسی گركن خصوصلردر. آنجق، اوروجلی ‏ایكن بالخاصە اهتمام گوستریلملیدر. ‏ذاتًا اوروجڭ حكمتی آیت كریمەدە؛ 

 

لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

 

''‏تقوایە ‏ارمنیز ‏ایچون...'' (البقرە، ۱٨۳) ‏افادەسیلە بیان بویورولمشدر.

 

حق دوستلرندن عبد الله دهلوی حضرتلری، بولندیغی مجلسلردە ‏لزومسز ‏سوزلر ‏صرف ایدیلمسنە ‏مساعدە ایتمزدی. بریسی ‏غیبت ایتسە همان اوڭا ‏مانع اولور ‏و؛ 

''–او سویلەدیگڭ ‏سوزە بن داها لایقم !( بندە داها ‏فضلەسی ‏وار!)'' دردی. 

 

اوروجلی اولدیغی بر گون، یانندە ‏غیبت ‏ایتدیلر. حضرت؛ 

 

''–‏ایواه، اوروجمز بوزولدی!'' بویوردی. 

 

بر ‏طلبەسی؛ 

 

''–‏افندیم، ‏سز ‏غیبت ایتمەدیڭز ‏كە!'' دیدیگندە ‏ایسە؛ 

 

''– ‏اوت، بز ‏غیبت ایتمەدك، آما دیڭلەدك. ‏غیبتدە، سویلەین دە دیڭلەین دە عینیدر. (اورادن بزە انعكاس اولدی.)'' بویوردی. 

 

اوروجی بو ‏حساسیتلە طوتان گوڭللردە، رحمت ‏تجلی ‏ایدر. شفقت ‏و مرحمت، ‏طغیان أيلەمەیە باشلار. 

 

ناصل بر انفاق؟ 

 

رمضان ‏شریف گلینجە، ‏فخر كائنات صلى الله علیه ‏و ‏سلم افندیمز؛ هر ‏زمانكی جومردلگندن دە داها ‏ایلری بر شكلدە، چوق جومرد اولوردی. 

 

‏صحابە ‏افندیلریمز ‏و ‏صالح ‏ذاتلر دە رمضان ‏شریفلردە انفاق ‏سفربرلگنە ‏گیریشیرلردی. ‏یوقسوللرلە افطارلر یاپار، بول بول ‏تصدقدە بولونورلردی. 

 

امام ‏شافعی ‏دیر ‏كە: 

 

''بر ‏مؤمنڭ ؛ گرك رسول الله افندیمزە بڭزەمك ‏و اوڭا اتباع ‏ایتمك آرزوسیلە، گركسە ‏یوقسول قرداشلرینڭ دە معیشت ‏اندیشەسندن قورتولوب گوڭل حضوریلە عبادتە ‏تكثیف اولابیلمەلرینی ‏تأمین ‏ایچون رمضان ‏شریفدە انفاقی ‏و جومردلگی آرتیرماسی ‏نە گوزلدر!'' 

 

رمضانڭ ‏ریاضت ‏تالیمی، مؤمنلرە «‏فضلەسنی انفاق» شعورنی قازاندیریر. 

 

جناب حق؛ بر قولینڭ رزقنی ‏احتیاجندن داها گڭیش ‏قیلمشسە، اونی امتحان ایدییور ‏دیمكدر: 

 

• او ‏قول، ألندەكی امكانلری نفسنە می ‏تخصیص ایدەجك، ‏یوقسە؛ 

 

• ‏احتیاج قدرنی قوللانوب آرتە قالانی انفاق می ایدەجك؟ 

 

مؤمن، ‏مؤمنە ‏ذمتلیدر. اوروج طوتان ‏كیشی؛ آچلغی طادارق، محتاجلرڭ حالینی داها ‏ایی آڭلار. 

 

بر مدتدر ‏ایچندە یاشادیغمز ‏تدبیرلر؛ گچن ‏سنە اولدیغی ‏گبی بو ‏سنە دە، گڭیش چاپلی افطار ‏یمكلری ویرمەیە ‏مانع اولاجقدر. امكان ‏صاحبلری بویلە افطارلر ‏ایچون خرجایاجقلری مبلغلری فضلەسیلە ‏فقیر ‏فقرا ‏سفرەلرینە، چادیر شهرلردە یاشایان مظلوملرە ‏ مغدورلرە اولاشدیرملیدرلر. 

 

‏ظالملرڭ ماتم ‏یورتلرینە چویردیگی اسلام بلدەلرندە بو رمضان ‏شریفدە بر رحمت ملتمی اسدیرەبیلنلرە ‏نە موتلو! 

 

بو دە؛ 

حضرت ‏پیغمبرڭ انفاق آخلاقی ‏أوزرە اولمقلە ممكندر. افندیمز صلى الله علیه ‏و ‏سلم انفاق ایتدیگندە چوق حظ ‏دویاردی. آچلری ‏طویورمق، اوڭا ‏كندی آچلغنی اونوتدیروردی. ‏دیمك ‏كە؛ انفاقدە ‏اڭ گوزل دستور ‏و اخلاق، سوینەرك و‎یرەبیلمك، ویردكجە دە گوڭل حضورینڭ آرتماسی ‏و بویلەجە قلبلردە جومردلك ‏دریاسنڭ  جوشمەسیدر. 

 

مولانا حضرتلری بویورر: 

 

''مال، ‏صدقە ‏ویرمكلە ‏هیچ اكسیلمز. بالعكس ‏خیرلردە بولونمق، مالی غائب اولمقدن، ‏ضایع اولمقدن ‏قورور! 

 

آلتون، ‏زكات ‏ویرمكلە ‏هیچ اكسیلمز؛ عكسنە ‏فضلەلاشیر، آرتار! ویردیگڭ ‏زكات، ‏كسەنە بكجیلك یاپار، اونی ‏قورور. 

 

‏اكین أكنڭ آنباری بوشالیر، ‏لكن حصاد ‏وقتی گلینجە، ‏صاچدیغی ‏توخوملرە ‏قارشیلق قاچ ‏مثلینی ‏گری آلیر ! بوشالتدیغی بر آنبارە مقابل، قاچ آنبار ‏طولوسنی ‏اعادە آلیر !..

 

‏فقط بغدای، ‏یرندە قوللانیلماز دە آنباردە صاقلانیرسە؛ بیتلرە، كوچوك قورتلرە، ‏فارەلرە ‏یم اولور. بونلر دە اونی ‏تمامیلە محو ایدرلر.''

 

 

رمضان ‏شریفە شرف ‏و ‏قیمت ویرن ‏خصوصیت، اوندە قرآن عظیم الشانڭ نازل اولمەیە باشلامەسیدر. رمضان  ‏شریفڭ ‏احیاسی ‏ایچون مطلقا قرآنی بول بول ‏تلاوت ‏ایتمك، معناسینی، آخلاقنی ‏و احكامنی ‏یاشامق گركیر. 

 

ناصل بر ‏تلاوت؟ 

 

رمضان ‏شریفی ‏اڭ بركتلی شكلدە ‏احیا ایدەبیلمك ‏ایچون، بو آیدە ‏قرآنە مستثنا بر اهتمام گوسترملییز. 

 

فخر كائنات افندیمز هر رمضان، حضرت ‏جبریلە او ‏سنەیە قدر نازل اولان قرآن ‏كریمی عرض ‏ایدردی. مبارك ‏عمرلرینڭ ‏صوڭ رمضانندە بو مقدس ‏تلاوت ‏و ‏تقدیم ‏ایكی كز ‏تكرارلاندی. رمضانلردە جامعلریمزدە ‏و أولریمزدە اوقونان ‏مقابلەلر، او بركتدن ‏استفادە ‏ایچوندر. 

 

قرآن موسمی اولان رمضان ‏شریفدە، ‏أویلە بر ‏تلاوت ‏قوامنە نائل اولملییز ‏كە، اوندەكی شفا ‏و رحمت گوڭللریمزی ‏احیا أیلەسین. ‏یووالریمزە، عائلەلریمزە ‏و ‏اولادلریمزە شفا ‏و رحمت اینسین. قرآنڭ اخلاق ‏و احكامنی حیاتمزە ‏أویلە نقش ایتملییز ‏كە، اونڭ بركتیلە، ‏امت ‏محمدە شفا ‏و رحمت یاغسین.

 

رمضاندە ‏اولادلریمزە اوروجی، نمازی، انفاقی ‏و قرآن ‏تلاوتینی ‏سودیرمك ‏ایچون ‏خصوصی بر ‏غیرت گوسترملییز. 

 

امام مالك ‏رحمة الله علیه آڭلاتییور: 

 

''بن هر ‏حدیث ‏ازبرلەدیگمدە، بابام بڭا بر ‏هدیە ویرردی. ‏أویلە بر ‏زمان گلدی ‏كە، بابام ‏هدیە ویرمەسە بیلە ‏حدیث ‏ازبرلەمك بندە ‏تعریفسز بر ‏لذت حالنە گلدی.'' 

 

بزلر دە ‏اولادلریمزە اوروج طوتدیرالم. كوچوك ‏یاورولریمزە «‏تكنە اوروجی» * طوتدیروب، افطار ‏ساعتندە بر ‏هدیە اكرام ‏ایدەلم. ‏ایلك گرچك اوروجلرینی گوزل ‏هدیەلرلە ‏تلطیف ‏ایدەلم. 

 

أللرندن ‏طوتوب جامعلرە، مبارك مكانلرە، تراويحلره ‏و ‏مقابلەلرە گوتورەلم. 

 

بعض اكرام ‏و ‏هدیەلری اونلرە ویردیرەلم. بویلەجە اونلرڭ انفاقە، جومردلگە ‏و اكرامە آلیشمەلرینی ‏صاغلایالم. 

 

رمضان ‏شریفدە قرآن ‏ختمی ‏یاخود بعض ‏سورەلرڭ ‏ازبرلنمسی ‏گبی گوزل هدفلر قویارق، باشاریرسە، گوزل ‏و معنوی ‏هدیەلر ‏ویرەلم. 

 

بو گوزل طاورانیشلر، ‏هدیەلر ‏و ‏تلطیفلر، ‏اللهڭ اذنیلە، ‏عمر بویی ‏اولادلریمزڭ خاطرلارندن چیقماز. گوڭللرندە عبادتڭ حظی ‏و ‏لذتی یرلشیر. 

 

معنوی ‏و ‏روحانی غدالرە یوڭلدیگمز بو مبارك موسمدە قرآن ‏سفرەسندن طویە طویە ‏قانە ‏قانە ‏استفادە ایدەبیلنلرە ‏نە موتلو !.. 

 

‏فردی عبادتلرڭ ‏ذروەسی اولان نمازی دە رمضان ‏شریفدە آیری بر ادراك ‏ایلە ‏ادا ایتملیدر: 

 

ناصل بر نماز؟ 

 

نمازلریمزی رسول الله افندیمزڭ نمازینە بڭزتمە ‏غیرتندە اولملییز. ‏زیرا افندیمز بویورر: 

 

''نمازی بندن گوردیگڭز ‏گبی ‏قیلڭ!'' (‏بخاری، ‏اذان، ۱٨) 

 

افندیمزڭ تعدیل ‏اركانينی ‏و بالخاصە خشوع حالینی دە ‏أورنك آلمەمز ‏الزمدر. اونڭ ‏تعریفیلە؛ 

 

''... نماز؛ خشوع ‏دویمق، تواضع ‏و ‏تذلل گوسترمكدر...'' (‏ترمذی، ‏صلات، ۱٦٦)

 

‏عائشە رضى الله عنها ‏والدەمز ‏شویلە بویورییورلر: 

 

''رسول الله  صلى الله علیه ‏و ‏سلم؛ نمازە دوردیغی ‏زمان، یورگندن قازان قاینامەسنە بڭزر بر ‏سس ‏دویولوردی. ‏اذان اوقوندیغی ‏زمان؛ ‏اللهڭ حضورنە چیقاجغی ‏ایچون، ‏اطرافندەكیلری طانیماز ‏حالە ‏گلیردی.'' ( ‏ابو داود، ‏صلات، ۱٥٧؛ نسائی، ‏سهو، ۱٨) 

 

بزلر نمازلریمزدە ‏دنیادن ‏و ‏گوندەلك ‏مشغلەلریمزدن ‏نە قدر صییریلابیلییورز؟ نمازڭ ‏روحانیتی گوڭللریمزە، ‏سجدەلرڭ ‏نورانیتی ‏سیمامزە ‏نە قدر عكس ایدەبیلییور؟

 

نمازلریمزی جماعتلە ‏ادا ایدەبیلییور مییز؟ 

 

بو رمضان ‏شریفی، نمازیمزڭ ‏سویەسنی ‏یوكسلتمك ‏ایچون بر ‏میلاد ایدینەلم. 

 

‏تعدیل ‏اركانە ‏رعایت ایدیلن، ‏فراخ ‏و ‏حضورلی ‏تراویحلرە دوام ‏ایدەلم؛ معنوی برر ‏خزینە دگرندەكی رمضان ‏گیجەلرینی، مالایعنی ‏طولو ‏اكرانلرڭ قارشیسندە هبا ایتمەیەلم. 

 

‏سحوردە وجودیمزڭ غدا ‏و ‏صو ‏احتیاجنی قارشیلادیغمز ‏گبی، ‏سحرلردە دە قلبمزڭ ‏و روحمزڭ ‏احتیاجی اولان «‏تهجد ‏و ‏ذكر اللّٰه»ی آرتیرالم. 

‏فردی عبادتلرڭ ‏ذروەسی اولان نمازدن آلدیغمز معنوی ‏فیض ‏انرژیسیلە، ‏اجتماعی عبادتلرڭ ‏ذروەسی اولان خدمتلرە قوشالم. قرداشلك حقوقنی ‏تقویە ‏ایدەلم. ‏ظریف بر ‏معاملاتی، گوزل اخلاقی یاشایالم ‏و یاشاتالم. 

 

ناصل بر اجتماعیلشمە؟ 

 

رمضان ‏شریفدە أوزریمزدە بر ‏قول ‏حقی ‏وارسە مطلقا حلاللشەلم. رسول الله افندیمز ایقاظ بویورر: 

 

''‏ای انسانلر ! كیمڭ ‏أوزرندە بر (‏قول) حق(ی) ‏وارسە اونی همان أودەسڭ؛ «‏دنیادە ‏رذیل رسوا اولورم.» ‏دیە دوشونمەسڭ! 

‏ایی بیلڭز ‏كە ‏دنیا رسوالغی، آخرتدەكینڭ یانندە ‏پك ‏خفیف قالیر.'' (ابن ‏اسیر، الكامل، ٢، ۳۱٩) 

 

‏غیبت ‏و ‏دیدی قودینڭ دە مهم بر ‏قول ‏حقی اولدیغنی اونوتمایالم. 

 

‏الهی بر اكرام اولان رمضان ‏شریفی بو ‏قوللق ‏حساسیتیلە ‏احیا ایدەبیلیرسەك، ان شاء الله ‏صوڭ اون گوندە دە ‏قدر ‏گیجەسنی ادراك ‏ایتمك ‏نصیب ‏و میسر اولور. كرمی ‏صوڭسز ربمزڭ بر ‏گیجەدە ٨۳ ‏سنەلك ‏اجر ‏و ‏ثواب اكرام أیلەدیگی بو محتشم اكرامە نائل اولابیلنلرە ‏نە موتلو !..

 

ربمز، بو محتشم ‏الهی اكرامنی ‏اڭ گوزل شكلدە دگرلندیرە بیلنلردن أیلەسین. رمضان ‏شریفدن عفو ایدیلمش اولارق چیقابیلن ‏و مغفرت بایرامنە نائل اولانلردن أیلەسین. 

آمین !.. 

 

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 

‏تكنە اوروجی: چوجقلرە؛ آلیشسینلر ‏دیە گونڭ بر بولومندە، ‏یاریم اولارق طوتدیرولان بر اوروج حاضرلغی.